Siêu âm tim cho trẻ sơ sinh: Ý nghĩa, chỉ định và quy trình [A-Z]

Siêu âm tim cho trẻ sơ sinh giúp phát hiện các nguy cơ, dị tật tim bất thường ở trẻ. Từ đó bác sĩ có thể đưa ra hướng tiếp cận và điều trị phù hợp, tăng cơ hội sống và nâng cao chất lượng sống cho trẻ trong tương lai.

Có nên thực hiện siêu âm tim cho trẻ sơ sinh không?

Siêu âm tim cho trẻ sơ sinh là một phương pháp quan trọng và cần thiết. Việc thực hiện siêu âm tim từ sau sinh, giúp bác sĩ đánh giá chính xác tình trạng tim mạch và huyết động của trẻ, phát hiện sớm các bệnh lý tim bẩm sinh. Từ đó, nâng cao hiệu quả chẩn đoán và điều trị.

Siêu âm tim cho trẻ sơ sinh là phương pháp không xâm lấn, không sử dụng bức xạ và an toàn cho trẻ sơ sinh. Phương pháp này cho phép bác sĩ xem xét cấu trúc và chức năng tim, đồng thời hỗ trợ trong việc đánh giá các tình trạng tim mạch khác như còn ống động mạch, tăng áp phổi cấp và mạn tính, tràn dịch màng tim,… Đây là những yếu tố cực kỳ quan trọng trong việc theo dõi sức khỏe tim mạch của trẻ sơ sinh, đặc biệt đối với những trẻ có tình trạng huyết động không ổn định. (1)

Ý nghĩa của siêu âm tim cho trẻ sơ sinh

Siêu âm tim đóng vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán và theo dõi tình trạng tim mạch của trẻ sơ sinh, đặc biệt trong môi trường chăm sóc đặc biệt (NICU). Trước đây, siêu âm tim chủ yếu được sử dụng để chẩn đoán bệnh tim bẩm sinh và sàng lọc còn ống động mạch (PDA).

Tuy nhiên, với sự phát triển của y học hiện đại, siêu âm tim ngày nay còn được sử dụng để đánh giá tình trạng huyết động của trẻ sơ sinh. Từ đó, giúp bác sĩ hiểu rõ hơn về chức năng tim và quá trình chuyển đổi tuần hoàn từ thai nhi sang giai đoạn sau sinh.

Chỉ định và chống chỉ định siêu âm tim cho trẻ sơ sinh

Siêu âm tim là một kỹ thuật chẩn đoán không xâm lấn, được sử dụng phổ biến trong việc đánh giá các vấn đề tim mạch ở trẻ sơ sinh. Việc chẩn đoán đúng mang lại cái nhìn toàn diện về sức khỏe tim mạch của trẻ, từ đó giúp đưa ra hướng điều trị phù hợp. Siêu âm tim cũng có một số chỉ định và chỉ định cụ thể.

1. Chỉ định

Siêu âm tim cho trẻ sơ sinh thường được chỉ định trong những trường hợp phổ biến, bao gồm:

• Đánh giá mức độ huyết động của còn ống động mạch (PDA): Siêu âm giúp xác định xem ống động mạch còn mở có ảnh hưởng đáng kể đến huyết động của trẻ hay không, từ đó hỗ trợ quyết định điều trị phù hợp.
• Đánh giá tăng áp động mạch phổi cấp và mạn tính: Đây là phương pháp quan trọng để xác định mức độ nghiêm trọng của tăng áp động mạch phổi, giúp bác sĩ theo dõi và quản lý hiệu quả tình trạng này ở trẻ sơ sinh.
• Đánh giá chức năng tâm thu và tâm trương của tâm thất trái và phải: Siêu âm cho phép bác sĩ theo dõi khả năng co bóp để bơm máu (tâm thu) và khả năng giãn nở để nhận máu (tâm trương) của tim, qua đó phát hiện sớm các rối loạn chức năng tim.
• Tầm soát tràn dịch màng tim hoặc đánh giá vị trí ống thông tĩnh mạch trung tâm: Siêu âm giúp phát hiện sớm các tình trạng tràn dịch màng tim và kiểm tra xem các ống thông đã được đặt đúng vị trí chưa, giúp ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra ở trẻ.

2. Chống chỉ định

Siêu âm tim không có chống chỉ định đối với trẻ sơ sinh, trừ khi phụ huynh từ chối cho trẻ siêu âm. Tuy nhiên, siêu âm tim cho trẻ sơ sinh cần được thực hiện một cách cẩn thận, đúng quy trình, để đảm bảo sự an toàn và lợi ích cao nhất cho bệnh nhi.

Một số phương pháp dùng để siêu âm tim cho trẻ sơ sinh

Hiện nay, các kỹ thuật siêu âm tim hiện đại không chỉ giúp bác sĩ đánh giá được cấu trúc tim mà còn cung cấp thông tin quan trọng về huyết động, áp lực và dòng chảy của máu. Các phương pháp siêu âm tim phổ biến được sử dụng cho trẻ sơ sinh, bao gồm:

1. Siêu âm tim hai chiều

Đây là phương pháp chủ yếu dùng để quan sát giải phẫu tim. Siêu âm hai chiều cho phép bác sĩ thấy rõ các chi tiết của van tim, buồng tim, và các đại động mạch. Điều này rất quan trọng để đánh giá hoạt động của tim và phát hiện bất thường trong cấu trúc tim.

Hơn nữa, phương pháp này giúp xác định chính xác các vị trí cụ thể để áp dụng những kỹ thuật đo lường khác như M-mode và Doppler. Từ đó, hỗ trợ cho việc đo chức năng tim và các thông số huyết động. (2)

2. Siêu âm Doppler

Kỹ thuật siêu âm Doppler dựa trên nguyên lý Doppler. Nguyên lý Doppler được áp dụng trong siêu âm để đo sự thay đổi tần số khi sóng âm phản xạ từ các vật thể chuyển động, cụ thể là các tế bào máu. Dựa vào sự thay đổi này, bác sĩ có thể tính toán vận tốc và hướng của dòng máu trong tim.

Siêu âm Doppler tính chênh lệch áp lực thông qua phương trình Bernoulli cải tiến (chênh lệch áp lực = 4 × vận tốc^2). Từ đó, giúp đánh giá tình trạng huyết động và chức năng tim. Điều này đặc biệt hữu ích trong việc chẩn đoán các rối loạn dòng chảy máu, như hẹp van tim hoặc tắc nghẽn dòng máu.

3. Siêu âm Doppler màu

Siêu âm Doppler màu là một kỹ thuật phát triển thêm từ siêu âm Doppler truyền thống, giúp bác sĩ nhìn thấy trực tiếp hướng và vận tốc dòng chảy máu dưới dạng màu sắc trên hình ảnh siêu âm.

Kỹ thuật này cho phép bác sĩ xác định nhanh chóng và chính xác các bất thường như hở van tim hoặc hẹp mạch máu. Nhờ đó, kỹ thuật này đóng vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán các bệnh lý tim mạch phức tạp, đặc biệt là ở trẻ sơ sinh.

Siêu âm tim cho trẻ em giúp phát hiện các vấn đề gì?

Kết quả siêu âm tim ở trẻ, có thể chỉ ra nhiều vấn đề khác nhau ở tim. Một số dấu hiệu bất thường nhỏ, thường không gây nguy hiểm đáng kể. Trong khi, các phát hiện khác có thể chỉ ra dấu hiệu của bệnh lý tim mạch nghiêm trọng. Trong những trường hợp như vậy, trẻ có thể cần phải thực hiện thêm các chẩn đoán chuyên sâu hơn để đánh giá chính xác tình trạng bệnh.

Siêu âm tim ở trẻ em, có thể giúp phát hiện một số vấn đề sau:

• Bất thường van tim.
• Nhịp tim bất thường.
• Bất thường cấu trúc tim như: Hẹp van động mạch phổi, thông liên nhĩ, thông liên thất, còn ống động mạch,…
• Viêm màng ngoài tim hoặc tràn dịch màng ngoài tim.
• Nhiễm trùng trên, hoặc quanh các van tim.
• Tăng áp động mạch phổi.
• Khả năng bơm máu của tim. (3)

Quy trình siêu âm tim cho trẻ sơ sinh

Tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, siêu âm tim cho trẻ sơ sinh là kiểm tra thường quy, được thực hiện bởi các bác sĩ chuyên khoa tim mạch giàu kinh nghiệm, nhằm đảm bảo kết quả chính xác và sự thoải mái cho bệnh nhi. Để thực hiện quy trình siêu âm tim cho trẻ sơ sinh, bác sĩ sẽ thực hiện theo từng bước:

• Trẻ sẽ nằm ngửa hoặc nằm trong lòng cha mẹ, để đảm bảo sự thoải mái và cố định.
• Kỹ thuật viên hoặc bác sĩ, sẽ thoa gel lên vùng xương sườn gần xương ức của trẻ, nơi xung quanh tim.
• Trong quy trình siêu âm tim, bác sĩ sẽ sử dụng một thiết bị cầm tay gọi là đầu dò. Đầu dò này được đặt lên da của trẻ đã thoa sẵn một lớp gel trong suốt, giúp cải thiện sự truyền sóng âm. Khi đầu dò hướng về phía tim, nó phát ra sóng âm tần số cao.

Các sóng này sau khi phản xạ từ tim và mạch máu sẽ được máy siêu âm xử lý và chuyển đổi thành hình ảnh động và tĩnh. Quá trình này thường kéo dài từ 20 đến 40 phút, tùy thuộc vào tình trạng của trẻ và mức độ phức tạp cần kiểm tra.

Quy trình siêu âm tim tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh được thực hiện bởi đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có chuyên môn cao, nhằm mang lại kết quả chính xác và sự thoải mái tối đa cho trẻ sơ sinh.

Siêu âm tim cho trẻ sơ sinh có rủi ro gì không?

Siêu âm tim cho trẻ sơ sinh là một phương pháp an toàn, không xâm lấn và hầu như không gây ra rủi ro nào đáng kể. Kỹ thuật này không sử dụng bức xạ, vì vậy hoàn toàn không gây hại cho trẻ. Một số trẻ có thể cảm thấy hơi khó chịu khi phải nằm yên trong suốt quá trình kiểm tra, đặc biệt là khi đầu dò được đặt lên ngực để thu sóng âm. Áp lực từ đầu dò thường nhẹ và không gây đau, nhưng có thể khiến trẻ cảm thấy khó chịu trong chốc lát.

Gel siêu âm, được bôi lên da để giúp truyền sóng âm tốt hơn, thường lành tính và an toàn. Trong một số trường hợp hiếm hoi, có thể xảy ra kích ứng nhẹ trên da, nhưng tình trạng này thường biến mất nhanh chóng và không để lại hậu quả.

Đánh giá kết quả siêu âm tim cho trẻ sơ sinh như thế nào?

Đánh giá kết quả siêu âm tim cho trẻ sơ sinh là một bước quan trọng, để xác định tình trạng sức khỏe tim mạch của trẻ. Kết quả siêu âm tim cho trẻ sơ sinh được đánh giá qua các yếu tố chính sau:

• Đánh giá cấu trúc tim bằng cách kiểm tra các buồng tim và van tim, để phát hiện bất thường hoặc các dị tật bẩm sinh.
• Đánh giá chức năng bơm máu của tâm thất trái, xem tim có hoạt động hiệu quả không.
• Đo lường huyết động nhằm phát hiện các vấn đề như tăng áp động mạch phổi.
• Xác định chức năng co bóp của tim.
• Dựa trên các phát hiện từ siêu âm, bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán và kế hoạch điều trị phù hợp. (4)

Những lưu ý chung khi siêu âm tim cho trẻ sơ sinh

Siêu âm tim là một công cụ quan trọng để đánh giá sức khỏe tim mạch của trẻ sơ sinh, việc thực hiện xét nghiệm này đòi hỏi sự chuẩn bị và chú ý kỹ lưỡng. Để đảm bảo quá trình siêu âm diễn ra suôn sẻ và hiệu quả, hãy lưu ý những điểm quan trọng sau:

• Tránh cho trẻ ăn uống gần thời điểm siêu âm và không bôi kem hoặc dầu lên vùng da được thực hiện siêu âm. Điều này giúp đảm bảo hình ảnh siêu âm rõ ràng và chính xác hơn.
• Siêu âm thường được thực hiện khi trẻ nằm yên. Phụ huynh có thể cần hỗ trợ để giữ trẻ thoải mái và ổn định, giúp việc thu thập hình ảnh được chính xác.
• Sau siêu âm, hãy theo dõi trẻ để đảm bảo, trẻ không có phản ứng bất thường nào từ việc sử dụng gel siêu âm hoặc các bước khác trong quy trình.

Câu hỏi thường gặp

1. Đã siêu âm tim thai trước đó có cần siêu âm tim cho trẻ sơ sinh không?

Dù siêu âm tim thai có thể phát hiện sớm một số dị tật tim bẩm sinh, nhưng việc siêu âm tim cho trẻ sơ sinh vẫn là một bước cần thiết. Sau khi trẻ chào đời, hệ tim mạch sẽ trải qua nhiều thay đổi quan trọng khi bắt đầu tự điều chỉnh với môi trường ngoài tử cung.

Những bất thường về tim có thể không xuất hiện rõ ràng trong giai đoạn thai kỳ hoặc có thể phát triển sau khi sinh. Siêu âm tim cho trẻ sơ sinh giúp bác sĩ xác nhận các chẩn đoán trước đó. Đồng thời, phát hiện kịp thời những vấn đề mới mà siêu âm tim thai chưa thể phát hiện. Nhằm đảm bảo đánh giá toàn diện và chính xác tình trạng sức khỏe tim mạch của trẻ sau khi được sinh ra.

2. Siêu âm tim cho trẻ sơ sinh có khiến trẻ bị đau không?

Siêu âm tim là một kỹ thuật không xâm lấn và không gây đau cho trẻ sơ sinh. Quy trình này, sử dụng sóng siêu âm để tạo ra hình ảnh của tim bằng một lớp gel mỏng lên trên da của trẻ. Trẻ có thể cảm thấy hơi khó chịu do gel lạnh, hoặc cảm giác áp lực nhẹ từ thiết bị siêu âm, nhưng không gây đau đớn hay có sự khó chịu nghiêm trọng nào.

3. Quá trình siêu âm tim cho trẻ sơ sinh kéo dài bao lâu?

Quá trình siêu âm tim cho trẻ sơ sinh thường kéo dài từ 20 đến 40 phút, nhưng thời gian có thể thay đổi tùy thuộc vào tình trạng tim mạch của trẻ và mức độ phức tạp cần kiểm tra. Nếu trẻ hợp tác tốt và nằm yên, quá trình có thể diễn ra nhanh chóng hơn. Tuy nhiên, ở những trường hợp cần đánh giá kỹ lưỡng hoặc nếu trẻ không thoải mái, thời gian thực hiện có thể kéo dài hơn.

Đặt lịch tư vấn, thăm khám, siêu âm tim bằng các kỹ thuật và thiết bị hiện đại tại Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách có thể liên hệ theo thông tin sau:

Siêu âm tim cho trẻ sơ sinh là một phương pháp quan trọng giúp đánh giá sức khỏe tim mạch của trẻ ngay từ những ngày đầu chào đời. Quy trình này không chỉ cung cấp thông tin chi tiết về cấu trúc và chức năng của tim, mà còn giúp phát hiện kịp thời các yếu tố nguy cơ tiềm ẩn có thể ảnh hưởng đến trẻ. Do đó, các bậc phụ huynh đừng nên chủ quan mà hãy thực hiện đầy đủ các biện pháp tầm soát, để giúp trẻ có một sức khỏe toàn diện.