Anh Dương Hương Ly (Yên Lạc, Yên Thủy, Hòa Bình) nhập viện trong tình trạng đau nhiều ở vùng thượng vị. Khai thác bệnh sử cho thấy bệnh nhân có thói quen uống rượu nhiều và bị đái tháo đường phải tiêm insulin từ 1 năm nay.
Theo lời anh kể, thỉnh thoảng anh bị đau bụng, huyết áp không tăng, không sốt, không nôn, không vàng da nhưng mỗi lúc đau quặn từng cơn và tái đi tái lại nhiều lần khiến anh đau đớn. Một lần đi khám bệnh kiểm tra đường huyết định kỳ, anh được bác sĩ thông báo bị sỏi tụy.
Lo sợ những biến chứng chết người của sỏi tụy – viêm tụy mạn tính, anh Ly đã thăm khám kiểm tra ở hai bệnh viện lớn tại Hà Nội. Kết quả chụp CT ổ bụng phát hiện có hình ảnh sỏi đầu – thân – đuôi tụy, ống tụy giãn, ống mật chủ không giãn.
Được nhiều người khuyên nên đến một bệnh viện uy tín, có hệ thống máy móc, trang thiết bị hiện đại để kiểm tra một lần nữa cho an tâm, anh Ly đã tìm đến khoa Tiêu hóa BVĐK Tâm Anh, Hà Nội. Tại đây, bằng hệ thống máy siêu âm chất lượng cao, chụp CT ổ bụng và làm các xét nghiệm cần thiết…, các bác sĩ xác định anh bị viêm tụy, cần phải tiến hành phẫu thuật sớm để cứu chức năng của tuyến tụy.
Ngày 26/7/2019, anh Ly được điều trị bằng phẫu thuật Frey: cắt bỏ khu trú vùng đầu tụy, mở dọc thân tụy, nối đầu thân đuôi tụy với quai đầu hỗng tràng đầu tiên.
GS.TS.BS Trịnh Hồng Sơn – Phó Giám đốc bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức, Giám đốc Trung tâm Điều phối tạng quốc gia, Phụ trách chuyên môn khoa Ngoại Tiêu hóa Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Hà Nội – cho biết: “Ở bệnh nhân này, sỏi nằm cả ở đầu thân đuôi tụy, phẫu thuật Frey vừa mở toàn bộ ống tụy, vừa lấy nhu mô vùng đầu tụy, giúp giải phóng hoàn toàn ống tụy chính, ống tụy phụ, xử lý triệt để nguyên nhân gây đau mà không cần dùng đến phẫu thuật nặng nề như phẫu thuật Whipple.”
“Với phẫu thuật này, khả năng tái phát rất thấp, tuy nhiên, chế độ sinh hoạt hàng ngày cũng cần hạn chế rượu bia, chất kích thích – những nguyên nhân khiến bệnh trở nặng”, tiến sĩ Mai Thị Hội nói thêm.
Sau mổ, sức khỏe bệnh nhân ổn định và được xuất viện sau 7 ngày. Hiện bệnh nhân ăn uống bình thường, ngon miệng, không còn những cơn đau dữ dội như trước nữa, không có biểu hiện biến chứng, chỉ uống thuốc giảm đau thông thường sau mổ.
Xem thêm: KHAI GIẢNG KHÓA KỸ THUẬT LAB TRONG THỤ TINH ỐNG NGHIỆM
Theo các bác sĩ khoa Ngoại Tiêu hóa, BVĐK Tâm Anh, Hà Nội, bệnh viêm tụy đang có xu hướng ngày càng gia tăng. Có nhiều nguyên nhân gây viêm tụy như do sỏi mật, chấn thương vùng bụng, nhiễm siêu vi hoặc do dùng thuốc, lạm dụng rượu bia…
Tuyến tụy là một cơ quan nằm phía sau dạ dày, có nhiệm vụ tạo ra các enzyme, là các protein đặc biệt giúp tiêu hóa thức ăn đồng thời thúc đẩy các hormone kiểm soát mức độ đường trong máu.
Viêm tụy là thuật ngữ dùng để mô tả tình trạng viêm ở tuyến tụy. Có hai loại viêm tụy: cấp tính và mạn tính.
Theo GS.TS.BS Trịnh Hồng Sơn, viêm tụy mạn tính là một quá trình bệnh lý đặc trưng bởi sự tổn thương tụy không hồi phục, được xác định bằng các bất thường mô học bao gồm viêm mạn tính, xơ hóa và sự phá hủy mô tụy ngoại tiết lẫn nội tiết, dẫn tới hậu quả suy giảm hoặc mất chức năng tụy.
Theo chuyên gia, có hơn 70% trường hợp viêm tụy mạn là do lạm dụng bia rượu; trong đó nam giới, đặc biệt ở độ tuổi từ 35 – 50 tuổi là đối tượng chính. Đã có nhiều ca viêm tụy cấp hoại tử gây suy đa phủ tạng và bệnh nhân tử vong do không được điều trị kịp thời.
Các chuyên gia phân chia nguyên nhân gây viêm tụy mạn tính theo phân loại TIGARO gồm:
Viêm tụy diễn tiến âm thầm. Những triệu chứng lâm sàng dần xuất hiện khi người bệnh bắt đầu cảm thấy không khỏe. Các triệu chứng bao gồm:
Người bệnh có thể gặp các triệu chứng nghiêm trọng hơn khi bệnh tiến triển, chẳng hạn như:
“Bệnh nhân sỏi tụy – viêm tụy mạn tính nếu không được điều trị, bệnh tiến triển nặng dần, các biến chứng sẽ kéo đến trong 10 năm đầu, thường gặp là các triệu chứng đau bụng, kém hấp thu và đái tháo đường”- GS.TS.BS Trịnh Hồng Sơn cảnh báo.
Trong số này, đau bụng là tình trạng khó điều trị nhất. Bệnh nhân sẽ đối diện với những cơn đau dữ dội vùng bụng trên, lan ra sau lưng, trầm trọng hơn sau ăn đặc biệt là bữa ăn nhiều dầu mỡ. Lúc này, bệnh nhân điều trị giảm đau đồng thời cải thiện vấn đề dinh dưỡng.
Tiêu chảy và sụt cân là hệ quả của việc kém hấp thu thức ăn do tuyến tụy tiết không đủ enzym để tiêu hóa thức ăn, dẫn đến người bệnh suy dinh dưỡng hoặc gây nên các hậu quả của bệnh đái tháo đường (tổn thương mắt, tăng huyết áp, loét bàn chân…).
Tiểu đường có thể độc lập, cũng có thể là biến chứng của sỏi tụy gây nên do những tế bào tiết insulin cũng bị tổn thương. Bệnh tiểu đường thứ phát là hậu quả lớn nhất sau viêm tụy mạn, bệnh rất khó kiểm soát và diễn biến của nó thường phức tạp do các cơn hạ đường huyết.
Ngoài ra, những triệu chứng chèn ép tại chỗ như hẹp đường mật, giãn ống tụy chính, ống tụy phụ, chèn ép bó mạch mạc treo tràng trên, chèn ép tá tràng gây tắc hoặc hẹp tá tràng, nang giả tụy, hoặc các biến chứng khác của viêm tụy mạn tính như giả mạc, huyết khối tĩnh mạch, tắc nghẽn đường mật và tá tràng, xơ gan mật và ung thư tuyến tụy…
Để xác định bệnh chính xác, người bệnh cần làm các xét nghiệm để chẩn đoán. Xét nghiệm máu thường được sử dụng để khảo sát sự dò enzyme ra máu do mô tụy viêm, cũng như xem xét khả năng còn sản xuất được enzyme của nó. Xét nghiệm máu cũng có thể được sử dụng để kiểm tra số lượng tế bào máu cùng với chức năng thận và gan. Ngoài ra, bệnh nhân cũng được làm xét nghiệm phân để đánh giá mức độ nhầy mỡ của phân.
Cách đáng tin cậy nhất để bác sĩ chẩn đoán là xét nghiệm hình ảnh như chụp Xquang, siêu âm hay chụp cắt lớp vi tính nhằm đánh giá tình trạng cấu trúc tụy, ống tụy và các mô xung quanh. Bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm sau đây để tìm ra các dấu hiệu viêm:
Xem clip Ung thư tiêu hóa, chữa được không?
Khi bị viêm tụy cấp, cần được điều trị dứt điểm, không tự mua thuốc điều trị và không dùng thuốc không có nguồn gốc rõ ràng. Nguyên tắc là dùng các loại thuốc thay thế chức năng tụy khi tuyến tụy bị suy giảm. Trong các trường hợp do tắc đường dẫn dịch tụy (sỏi, giun chui ống mật – tụy), bệnh nhân cần được phẫu thuật.
Hiện nay, có rất nhiều phương pháp điều trị viêm tụy mạn. Điều trị nội khoa hết sức quan trọng, như điều trị nội khoa bằng Octreotide, Somatostatin, điều trị bằng nội soi ERCP để chẩn đoán và điều trị như trong nang giả tụy có biến chứng có thể dẫn lưu nang qua nội soi, xử trí chít hẹp ống tụy chính bằng cách nong và đặt stent, xử trí sỏi bằng cách lấy sỏi bằng rọ qua cắt cơ vòng nếu sỏi có kích thước dưới 3mm hoặc tán sỏi bằng thủy lực, trong viêm tụy mạn có ống tụy phân chia Kozarek, Lehman và cộng sự nội soi cắt cơ vòng ở nhú tá bé hay đặt stent ở nhú tá bé đã giải quyết giảm đau 75% thành công.
Phẫu thuật được cân nhắc khi tình trạng đau bụng kéo dài, đau dữ dội và không đáp ứng với điều trị nội khoa. Phẫu thuật được thực hiện là dẫn lưu ống tụy (phẫu thuật nối ống tụy với ruột). Đối với những trường hợp nặng, có thể phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ hay một phần của tuyến tụy.
Trong phẫu thuật cũng có rất nhiều phương pháp như phẫu thuật Puestow-Gillesby, phẫu thuật Whipple, phẫu thuật Frey-Beger, cắt phần xa của tụy, cắt trọn tụy.
Các chuyên gia khuyên cần kiêng rượu tuyệt đối với người bị viêm tụy mạn để giảm nguy cơ viêm tụy cấp tái phát, ngăn bệnh trở nặng và biến chứng, thậm chí gây tử vong. Người bệnh cần hạn chế ăn mỡ động vật, chất béo, chọn thức ăn dễ tiêu, ăn nhiều rau, trái cây và uống đủ lượng nước cần thiết.
Phẫu thuật Frey được tác giả cùng tên mô tả lần đầu và công bố năm 1987, là kỹ thuật cắt bỏ khu trú vùng đầu tụy, mở dọc thân đuôi tụy, nối đầu thân đuôi tụy với quai hỗng tràng đầu tiên. Phẫu thuật này dựa trên quan điểm dẫn lưu rộng rãi của Partington và Rochelle từ năm 1960. Phẫu thuật này được Giáo sư Trịnh Hồng Sơn – Phụ trách chuyên môn khoa Ngoại Tiêu hóa – Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh – tiến hành lần đầu ở Việt Nam vào ngày 24/1/2002 tại bệnh viện Việt Đức.
Phẫu thuật Frey là phương pháp thường dùng trong điều trị sỏi tụy (mổ sỏi tụy) do ưu điểm giảm đau tốt (85-90%), biến chứng sau mổ thấp (9%), giúp giảm đau, kiểm soát viêm tụy mạn tính kết hợp nhằm giải quyết hay phòng ngừa các biến chứng của các cơ quan lân cận do viêm tụy mạn gây ra, bảo tồn được chức năng tụy nội tiết và ngoại tiết, cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.
Chỉ định điều trị viêm tụy mạn, sỏi tụy chủ yếu được đặt ra khi bệnh nhân đau nhiều, điều trị nội khoa không kết quả hoặc khi bệnh nhân có những triệu chứng chèn ép tại chỗ như hẹp đường mật, giãn ống tụy chính, ống tụy phụ, chèn ép bó mạch mạc treo tràng trên, chèn ép tá tràng gây tắc hoặc hẹp tá tràng, nang giả tụy,…
Phẫu thuật Frey cho phép:
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Hà Nội quy tụ đội ngũ Giáo sư, Bác sĩ là những chuyên gia đầu ngành, nổi tiếng bậc nhất Việt Nam và các chuyên gia Quốc tế trực tiếp tham gia khám, chữa bệnh sỏi tụy, viêm tụy mạn tính cũng như các bệnh tiêu hóa.
Được đầu tư cơ sở vật chất vượt trội, ưu việt, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Hà Nội cập nhật công nghệ tiên tiến nhất trong khu vực và trên thế giới. Các trang thiết bị được nhập khẩu đồng bộ, thế hệ mới nhất từ các nước Anh, Pháp, Mỹ, Thụy Sỹ…
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh cũng chú trọng công tác tư vấn dinh dưỡng, tâm lý và các vấn đề liên quan cho người bệnh và người nhà bệnh nhân, giúp cho bệnh nhân an tâm chữa bệnh và phục hồi sức khỏe trong điều kiện tốt nhất có thể.
Gọi ngay Tổng đài 024 3872 3872 để được tư vấn và đặt lịch hẹn với những chuyên gia, bác sĩ hàng đầu trong điều trị các bệnh tiêu hóa.
Liên hệ trực tiếp: Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, 108 Phố Hoàng Như Tiếp, P. Bồ Đề, Q. Long Biên, TP. Hà Nội.
THANH AN
