Đau mí mắt xảy ra vì nhiều nguyên nhân, có thể do nhiễm trùng hoặc biểu hiện của viêm bờ mi, lẹo mắt và viêm kết mạc. Đau mí mắt cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh nghiêm trọng như Graves [1]. Vậy đau mí mắt là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu nguy hiểm và cách chăm sóc nào hiệu quả nhất cho đau mí mắt?
Đau mí mắt là tình trạng mí mắt đau, sưng, viêm hoặc kích ứng, phổ biến ở cả trẻ em và người lớn. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến đau mí mắt như nhiễm trùng, dị ứng, tổn thương bởi các yếu tố bên ngoài hoặc môi trường. Đây còn có thể là biểu hiện của bệnh nghiêm trọng như bệnh Graves.
Đau mí mắt có thể do những nguyên nhân thông thường, tuy nhiên đây cũng có thể là triệu chứng của các bệnh về mắt.
Viêm bờ mi do vi khuẩn trong cơ thể gây ra và phổ biến ở những người sở hữu làn da dầu. Khi một trong các tuyến dầu ở mí mắt bị tắc, khu vực bờ mi sẽ đỏ, sưng và nóng rát. Lẹo mắt cũng là bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn. Bệnh xảy ra khi tuyến dầu bị tắc, vi khuẩn tấn công tạo ra vết sưng ở trong hoặc ngoài mí mắt. [2]
Viêm kết mạc (đau mắt đỏ) gây đau mí mắt và có thể do vi khuẩn hoặc virus gây ra, đặc biệt nếu nguyên nhân do virus, bệnh sẽ dễ lây lan. Mắt sẽ trở nên cực kỳ nhạy cảm và rỉ dịch tiết màu vàng hoặc xanh lục. [3]
Dị ứng có thể gây kích ứng mắt và đau mí mắt, gây ra bởi phấn hoa, bụi bẩn, lông thú cưng và các yếu tố môi trường khác, kích hoạt hệ thống miễn dịch. Cơ thể sẽ giải phóng histamin như một phản ứng với các tác nhân ngoại cảnh, làm mắt đỏ, bỏng rát, sưng tấy, ngứa và chảy nhiều nước mắt.
Ngủ không đủ giấc có thể ảnh hưởng đến mí mắt và mắt, gây ra tình trạng co giật mí mắt và khô mắt. Nghỉ ngơi đầy đủ giúp mắt tự động bổ sung và điều tiết lưu thông chất lỏng.
Tiếp xúc với một số yếu tố như nắng, gió, hóa chất, mỹ phẩm, thuốc, sương mù hoặc khói có thể gây đau mí mắt. Những yếu tố này có thể kích ứng mí mắt hoặc kích hoạt phản ứng tự miễn của cơ thể, làm mí mắt bị đau, đỏ, kích ứng, sưng hoặc ngứa.
Viêm bờ mi là tình trạng viêm do các tuyến dầu gần lông mi bị tắc. Tình trạng này làm cho mí mắt sưng và đau, rụng lông mi, vùng da trên mí mắt bị bong tróc, mắt đỏ, chảy nhiều nước và nhạy cảm với ánh sáng. Đây là bệnh mạn tính, bạn nên đi khám bác sĩ chuyên khoa Mắt khi thấy tình trạng này tiếp tục kéo dài.
Viêm kết mạc thường được gọi là đau mắt đỏ và có thể do virus, vi khuẩn hoặc dị ứng. Người bệnh thường xuất hiện các triệu chứng: đỏ mắt, ngứa, đổ ghèn, chảy nước mắt.
Lẹo mắt là những vết sưng đỏ xuất hiện trên mí mắt và thường có mủ bên trong. Người bệnh thấy mắt bị đỏ, đau, ngứa, nhạy cảm, chảy nước mắt hoặc sưng tấy.
Chắp mắt là những vết sưng nhỏ xuất hiện trên mí trên, dưới hoặc bên trong mí mắt do các tuyến dầu bị tắc. Dù chắp mắt không gây đau nhưng vẫn làm mắt đỏ, sưng. Khi người bệnh chườm ấm mắt, bệnh có thể khỏi mà không cần điều trị. Tuy nhiên, một số trường hợp bệnh không cải thiện vẫn cần phải đến bệnh viện.
Đeo kính áp tròng có thể làm mắt kích ứng và đau mí mắt. Kính áp tròng bẩn dẫn đến nhiễm trùng và các vấn đề nghiêm trọng khác cho mắt. Ngay cả kính áp tròng bị rách hoặc hư cũng gây đỏ, sưng, kích ứng và đau mắt.
Nhiễm trùng da xảy ra do virus hoặc vi khuẩn tấn công vết thương hở ở mắt hoặc vùng gần mắt. Điều này ảnh hưởng đến mí mắt và vùng da quanh mắt làm mí mắt sưng, đau nhức và đỏ.
Viêm mô tế bào hốc mắt là tình trạng nhiễm trùng do vi khuẩn gây ra. Bệnh ảnh hưởng đến các mô vùng da quanh mắt làm mí mắt sưng đau, lồi mắt, đỏ, sốt, mắt khó hoạt động và suy giảm thị lực. Bệnh thường nghiêm trọng, có khi nhập viện để theo dõi diễn biến và cần truyền kháng sinh qua đường tĩnh mạch.
Mụn rộp ở mắt do virus herpes gây ra. Đây là bệnh nhiễm trùng mắt phổ biến, ảnh hưởng đến mắt và mí mắt. Các triệu chứng bệnh bao gồm chảy nước mắt, sưng tấy, kích thích, đỏ, nhạy cảm với ánh sáng, cảm giác có dị vật trong mắt.
Khóc kéo dài cũng làm cho mắt và mí mắt đỏ hoặc sưng lên. Bạn có thể khắc phục tình trạng này bằng cách rửa mặt bằng nước lạnh và chườm lạnh cho mắt, không dụi mắt.
Mí mắt là vùng nhạy cảm, dễ tổn thương, vì vậy chấn thương mắt cũng làm tổn thương đến mí mắt, nhãn cầu hoặc tuyến lệ. Các chấn thương bao gồm bỏng, trầy xước và vết thương hở làm mắt đau, đỏ, sưng, kích ứng và các triệu chứng khác. Bỏng do hóa chất và vết thương đâm sâu cần đến bệnh viện cấp cứu khẩn cấp.
Việc điều trị tùy thuộc vào loại chấn thương. Người bệnh có thể được phẫu thuật, dùng thuốc nhỏ mắt và cả thuốc uống. Vì vậy, ngay khi bạn bị chấn thương mắt nên đến bác sĩ nhãn khoa, tránh để lại di chứng cho mắt.
Khô mắt là nguyên nhân phổ biến khác gây đau mí mắt khi thiếu sự cân bằng giữa sự điều tiết và lưu thông nước mắt. Bệnh xảy ra do thiếu ngủ, điều kiện môi trường (gió, bụi, máy lạnh,…) hoặc mắt đang ở giai đoạn lão hóa.
Sử dụng máy tính kéo dài có thể gây ra hội chứng thị giác. Bệnh có các dấu hiệu đặc trưng: mờ mắt, song thị, mắt khô, đỏ, kích ứng mắt, nhức đầu, đau cổ hoặc đau lưng. [4]
Dưới đây là các dấu hiệu đau mí mắt thường gặp nhất:
Đau ở mí mắt có thể xảy ra đồng thời ở mí mắt trên và mí mắt dưới hoặc chỉ ở một trong hai mí mắt. Vị trí của cơn đau có thể là biểu hiện của các bệnh khác nhau. Các vết loét có thể ở mí mắt, trong mắt hoặc ở các khu vực xung quanh. Bệnh cũng có thể đi kèm với các triệu chứng khác như sưng, đau khi chớp mắt, trầy xước nhãn cầu và đỏ mắt.
Mí mắt bị sưng thường không nghiêm trọng. Bệnh thường tự khỏi trong 2 ngày. Tuy nhiên, bạn đến ngay bệnh viện nếu tình trạng này kéo dài hơn 2 ngày hoặc mắt mờ đi, thị lực suy giảm, đau hoặc cảm giác có vật gì đó trong mắt. [5]
Đỏ mắt do các mạch máu nhỏ trên bề mặt mắt giãn nở hoặc tắc nghẽn. Dấu hiệu này thường không đáng lo ngại, tuy nhiên nếu mắt kèm thêm biểu hiện đau, chảy nước mắt, khô mắt hoặc suy giảm thị lực thì có thể là một bệnh nghiêm trọng khác như viêm kết mạc, loét giác mạc, hội chứng khô mắt và viêm bờ mi. [6]
Dị ứng thời tiết và các tác nhân ngoại cảnh là nguyên nhân phổ biến làm kích thích mắt. Chúng xảy ra khi mắt tiếp xúc với chất gây dị ứng, kích hoạt hệ thống miễn dịch. Các chất gây dị ứng phổ biến bao gồm phấn hoa, lông, khói bụi, nấm mốc, khói bụi. Khi bạn ngưng tiếp xúc với các chất gây dị ứng sẽ giúp giảm thiểu các triệu chứng.
Mí mắt ngứa có thể do dị ứng, viêm bờ mi hoặc do kích ứng với mỹ phẩm sử dụng trên hoặc xung quanh mí mắt (hay viêm da tiếp xúc) và thường đỡ hơn khi ngưng tiếp xúc với chất gây kích ứng.
Ngay khi xuất hiện các triệu chứng đau mí mắt nguy hiểm như sau, người bệnh nên tìm đến bác sĩ nhãn khoa để được thăm khám và điều trị kịp thời.
Đau mắt có thể do áp suất trong mắt tăng cao, là biểu hiện của bệnh tăng nhãn áp. Tăng nhãn áp (hay cườm nước) thường xảy ra khi chất lỏng tích tụ ở phần trước của mắt khiến mắt tăng áp lực và làm hỏng dây thần kinh thị giác. Thông thường, bệnh tăng nhãn áp chỉ gây ra tình trạng mất thị lực tiến triển chậm, không gây đau đớn hay khó chịu. Tuy nhiên, nếu bạn mắc bệnh tăng nhãn áp dạng tăng nhãn áp góc đóng (hoặc tăng nhãn áp góc hẹp) lại làm mắt đau dữ dội.
Đau mắt cũng có thể do trầy xước giác mạc gây ra. Giác mạc trầy xước cũng có thể dẫn đến mờ mắt, nhạy cảm với ánh sáng và đau đầu. Người bị bệnh có thể ảnh hưởng thị lực vĩnh viễn.
Mờ mắt có thể là dấu hiệu của bệnh tăng nhãn áp góc đóng, viêm màng bồ đào, bong tróc hoặc rách võng mạc hoặc thoái hóa hoàng điểm tuổi già.
Nguyên nhân hàng đầu dẫn đến mờ mắt là tật khúc xạ. Người bệnh có thể đeo kính để khắc phục tình trạng này. Nguyên nhân phổ biến khác gây mờ mắt là bệnh khô mắt. Mắt cần đủ ẩm mới có thể nhìn rõ mọi vật xung quanh. Do đó, khi mắt bị khô dẫn đến tầm nhìn mờ đi hoặc lúc rõ lúc mờ. Khô mắt có thể được điều trị bằng thuốc nhỏ mắt không kê toa hoặc liệu pháp của bác sĩ. Ngoài ra, bệnh khô mắt còn do vi khuẩn tích tụ quanh mí mắt cũng dẫn đến viêm bờ mi hoặc viêm mí mắt.
Người cao tuổi dễ suy giảm thị lực và phụ nữ dễ mắc bệnh hơn nam giới. Giảm thị lực đột ngột ở một mắt cho thấy võng mạc có vấn đề hoặc mắt xuất hiện lỗ hoàng điểm.
Tầm nhìn có quầng sáng
Tầm nhìn xuất hiện quầng sáng có thể là dấu hiệu của bệnh nguy hiểm như đục thủy tinh thể hoặc tăng nhãn áp, cũng có thể là tác dụng phụ của phẫu thuật LASIK, phẫu thuật đục thủy tinh thể, do đeo kính hoặc kính áp tròng.
Đau mắt đột ngột, buồn nôn, ói mửa và đỏ mắt có thể là triệu chứng của bệnh tăng nhãn áp góc hẹp, gây tổn thương vĩnh viễn dây thần kinh thị giác và suy giảm thị lực.
Viêm màng não là nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc virus gây ra lây lan sang dịch não tủy, làm cơ thể sốt và gây đau mắt. Bệnh phổ biến ở người có hệ thống miễn dịch yếu.
Mắt xuất hiện mủ là triệu chứng của nhiễm trùng mắt do vi khuẩn. Bệnh thường không ảnh hưởng đến thị lực nếu được phát hiện và điều trị sớm. Người bị chấn thương mắt, huyết áp cao, hắt hơi hoặc ho dữ dội, nhiễm trùng mắt, thuốc hoặc mắc chứng rối loạn chảy máu có thể bị xuất huyết dưới kết mạc.
Tuy nhiên, ở bệnh nhân xuất huyết tiền phòng cũng gặp tình trạng mắt bị chảy máu ở khoang trước, phần giữa giác mạc và mống mắt. Bệnh xảy ra chủ yếu do mắt bị chấn thương.
Ngoài ra, người bệnh bị biến chứng từ các bệnh mạn tính như tiểu đường cũng có thể gây xuất huyết thủy tinh thể.
Não gặp chấn thương sẽ ảnh hưởng đến chuyển động của mắt, làm xuất hiện tình trạng máy mắt, rung giật nhãn cầu, mí mắt gặp vấn đề hoặc không thể đảo mắt. Tình trạng này xảy ra do não bị chấn thương hoặc các dây thần kinh kiểm soát chuyển động của mắt bị tổn thương.
Ghèn là sự kết hợp của chất nhờn, dầu, tế bào da và các mảnh vụn tích tụ ở khóe mắt khi ngủ. Mắt có ghèn sau khi ngủ dậy là điều bình thường nhưng mắt xuất hiện quá nhiều ghèn, đặc biệt nếu ghèn có màu xanh lá cây hoặc màu vàng, mắt nhòe mờ, nhạy cảm với ánh sáng hoặc đau mắt thì đây có thể là dấu hiệu nhiễm trùng mắt. Ngoài ra, triệu chứng này còn có thể báo hiệu một bệnh nghiêm trọng khác ở mắt.
Khô mắt và viêm kết mạc là hai nguyên nhân khiến người bệnh cảm thấy như có vật gì đó ở trong mắt. Trầy xước, nhiễm trùng, loét giác mạc và các vấn đề về mắt khác cũng có thể gây ra cảm giác tương tự. Khi gặp phải các vấn đề như trên, người bệnh cần đến bệnh viện, tránh di chứng mù lòa vĩnh viễn.
Không. Đa số các trường hợp đau mí mắt thường không nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu mí mắt xuất hiện các triệu chứng bất thường như đau dữ dội, người bệnh sốt, suy giảm thị lực, nhìn thấy quầng sáng, buồn nôn và ói mửa cần đến bệnh viện ngay.
Trẻ em dễ mắc các vấn đề về mí mắt hơn, dễ nhiễm trùng mắt, lẹo, chắp mắt. Nếu không được điều trị, chúng có thể dẫn đến viêm mô tế bào hốc mắt, ảnh hưởng đến thị lực của trẻ.
Vùng mí mắt khá nhạy cảm, vì vậy khi bị ảnh hưởng chúng có thể để lại các biến chứng tạm thời hoặc cũng có thể là vĩnh viễn. Viêm mí mắt kéo dài hoặc thường xuyên sẽ dễ để lại sẹo ở các nang lông và rụng lông mi. Về lâu dài, bệnh dẫn đến lẹo mắt.
98% viêm mô tế bào hốc mắt do tình trạng nhiễm trùng mắt nhưng không được điều trị kịp thời, làm người bệnh mù lòa và kèm theo chứng viêm màng não nghiêm trọng. Bệnh ảnh hưởng đến cả người lớn và trẻ em.
Nếu mí mắt đau hoặc sưng và các triệu chứng này không cải thiện trong hơn 24 giờ, bạn nên gặp bác sĩ chuyên khoa Mắt. Đặc biệt, người bệnh gặp các biểu hiện như mờ mắt, sốt, buồn nôn, ói mửa, trầy xước hoặc chấn thương mắt, xuất hiện vấn đề thị lực hoặc các triệu chứng nghiêm trọng khác thì nên đi khám ngay lập tức. Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng và tiền sử bệnh tật khi khám mắt. Các xét nghiệm khi khám mắt có thể bao gồm:
Tùy vào mức độ đau mí mắt mà bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh uống thuốc hoặc kết hợp nhiều phương pháp điều trị để mang lại kết quả tối ưu nhất.
Thuốc nhỏ mắt kháng sinh thường được bác sĩ kê toa để điều trị viêm kết mạc hoặc viêm giác mạc do vi khuẩn hoặc viêm bờ mi.
Một số triệu chứng rối loạn về mắt có thể được điều trị bằng thuốc không kê đơn. Tuy nhiên, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ nhãn khoa trước khi sử dụng. Nếu sử dụng sai liều lượng hoặc không đúng loại thuốc sẽ dễ để lại tác dụng phụ nguy hiểm.
Viêm kết mạc dị ứng thường được điều trị bằng chất ổn định tế bào mast, thuốc kháng histamine, thuốc cường giao cảm và chất làm se. Nước mắt nhân tạo là phương pháp giảm đau tức thời trong trường hợp bị khô mắt.
Rửa mắt bằng nước muối sinh lý giúp loại bỏ bụi bẩn. Bác sĩ sẽ nhẹ nhàng loại bỏ dị vật sau khi gây tê mắt, sau đó tiến hành chụp X-quang để kiểm tra xem dị vật đã đi vào nhãn cầu hoặc ổ mắt hay chưa. Trường hợp dị vật nằm ở giác mạc hoặc vào sâu trong mắt cần sự can thiệp của bác sĩ.
Đa số, các vết trầy xước sẽ tự lành, tuy nhiên một vài trường hợp đặc biệt vẫn cần khâu giác mạc. Người bệnh tuyệt đối không được lái xe cho đến khi tháo miếng che mắt và tầm nhìn trở lại bình thường. Bác sĩ sẽ hẹn tái khám để kiểm tra xem mắt có lành không và thị lực đã ổn định chưa. Trong thời gian này, nếu mắt xuất hiện bất kỳ triệu chứng bất thường nào, người bệnh đều cần thông tin đến bác sĩ ngay.
Phẫu thuật không phải là phương pháp điều trị phổ biến khi đau mí mắt. Phương pháp này chỉ được sử dụng trong những trường hợp đặc biệt để điều trị đau mắt khi cần dẫn lưu chất lỏng từ mắt, ghép giác mạc hoặc thông tắc ống lệ.
Chúng ta có thể thực hiện một vài biện pháp như sau để phòng ngừa nguy cơ đau mí mắt:
Nếu mắt bị khô, hãy chớp mắt thường xuyên hoặc sử dụng nước mắt nhân tạo. Điều này giúp cấp ẩm cho mắt
Mọi người cần khám mắt định kỳ, kể cả trẻ em. Khám mắt sẽ giúp bảo vệ thị lực và phát hiện bệnh về mắt không xuất hiện triệu chứng, chẳng hạn như tăng nhãn áp. Việc phát hiện bệnh sớm giúp nâng cao cơ hội và hiệu quả điều trị.
Tránh chạm hoặc dụi mắt càng nhiều càng tốt. Bạn nên rửa tay sạch trước và sau khi chạm vào mắt.
Tránh các chất gây dị ứng bất cứ khi nào có thể và đeo kính râm trong mùa phấn hoa. Sử dụng các sản phẩm không gây dị ứng và không có mùi để giảm gây kích ứng mắt.
Áp dụng quy tắc 20-20-20 khi làm việc với màn hình điện tử. Bạn cho mắt nghỉ ngơi sau mỗi 20 phút, nhìn ra xa 20 feet (6m) trong 20 giây, sau đó đứng dậy ít nhất 2 giờ một lần và cho mắt nghỉ ngơi 15 phút.
Một số bệnh về mắt có thể để lại di chứng mù lòa vĩnh viễn nếu không được điều trị kịp thời.
Tóm lại, đau mí mắt có thể là hậu quả do chấn thương, nhiễm trùng hoặc tình trạng sức khỏe khác. Trường hợp người bệnh gặp áp lực mắt, mắt sưng tấy, tiết dịch, sốt hoặc các vấn đề về thị lực nên gặp bác sĩ nhãn khoa để được chẩn đoán càng sớm càng tốt.
Chuyên khoa Mắt, BVĐK Tâm Anh TPHCM là nơi quy tụ đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm chuyên điều trị các bệnh về mắt: viêm giác mạc, lẹo mắt, chắp mắt, tăng nhãn áp,… Hiệu quả điều trị tối ưu sẽ giúp người bệnh nhanh chóng phục hồi sức khỏe.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Mí mắt là vùng da vô cùng mẫn cảm và dễ bị nhiễm trùng, ngứa ngáy, đau nhức, gây khó chịu cho người bệnh. Vì vậy, khi xuất hiện tình trạng đau mí mắt, người bệnh nên gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị, tránh các biến chứng khi áp dụng sai phương pháp điều trị tại nhà hoặc mất thị lực do không được điều trị kịp thời.
