7 dấu hiệu tay chân miệng trở nặng ở trẻ cần phát hiện sớm

Mặc dù đa số trẻ mắc tay chân miệng thể nhẹ sẽ khỏi sau 7 – 10 ngày, nhưng virus EV71 có thể gây biến chứng nặng nếu không được phát hiện sớm. Vậy đâu là dấu hiệu tay chân miệng trở nặng ở trẻ?

Tay chân miệng ở trẻ em là gì?

Tay chân miệng ở trẻ em là bệnh truyền nhiễm cấp tính, do nhiều chủng virus gây ra, phổ biến nhất là Coxsackievirus A16 (CA16) và Enterovirus 71 (EV71). Trong đó, CA16 thường biểu hiện triệu chứng nhẹ, trẻ có thể được chăm sóc tại nhà và tự khỏi bệnh sau 7-10 ngày. EV71 ít gặp hơn nhưng lại gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng, nhất là nhóm trẻ dưới 5 tuổi.

Virus tay chân miệng có tốc độ lây lan nhanh, nhất là tại nơi đông người như nhà trẻ, trường học, khu vui chơi, công viên,… Bệnh lây nhiễm khi tiếp xúc trực tiếp với nước bọt, dịch tiết, phân, chất nôn của trẻ bị tay chân miệng; hoặc khi chạm vào bề mặt, đồ vật có chứa virus rồi đưa tay lên mắt, mũi, miệng.

Thống kê cho thấy, năm 2023 tại Việt Nam có hơn 180.000 trẻ mắc tay chân miệng. Trong đó nhiều trường hợp bệnh trở nặng liên quan đến virus EV71, khiến trẻ phải lọc máu, thở máy và thậm chí là tử vong.

Dấu hiệu tay chân miệng trở nặng cần được tái khám ngay

Theo Quyết định 292/QĐ-BYT – năm 2024 (1), nếu trẻ có từ 1 dấu hiệu trở lên sau đây, cần đưa đi tái khám ngay lập tức để phòng ngừa biến chứng:

1. Các dấu hiệu cần đặc biệt lưu ý

• Sốt cao ≥ 39°C hoặc sốt kéo dài > 2 ngày;
• Nôn ói nhiều, trẻ lừ đừ, quấy khóc không rõ lý do;
• Giật mình chới với, hay chân tay run (đi loạng choạng);
• Bỏ bú hoặc bú/ăn rất ít;
• Khó thở, thở nhanh và thở mệt;
• Da nổi các đường vân tím (da nổi bông);
• Hôn mê kèm các cơn co giật;
• Bất kỳ biểu hiện bất thường nào khiến cha mẹ cảm thấy lo lắng.

Lưu ý: Phát hiện và xử trí sớm giúp ngăn ngừa biến chứng thần kinh – hô hấp – tim mạch nguy hiểm. Đừng chờ đợi nếu bạn có linh cảm “bé không ổn” – hãy đưa bé đi khám ngay.

2. Sốt cao kéo dài không hạ

Sốt là dấu hiệu khởi phát bệnh thường gặp khi trẻ bị tay chân miệng. Song nếu trẻ sốt kéo dài trên 2 ngày hoặc sốt cao trên 39 độ C không hạ có thể là dấu hiệu cảnh báo biến chứng thần kinh nguy hiểm như viêm màng não, viêm não, liệt mềm cấp tính,…

3. Quấy khóc

Trẻ nhỏ quấy khóc liên tục không rõ lý do có thể là một trong những dấu hiệu cho thấy bệnh dần trở nặng. Kèm theo đó, trẻ có thể bú ít, bỏ ăn, nôn ói nhiều. Bố mẹ cần đưa bé đến cơ sở y tế có chuyên khoa Nhi để được thăm khám, đề phòng mất sức, mất nước.

4. Giật mình

Giật mình chới với hoặc hoảng hốt có thể xảy ra vào đầu giấc ngủ, hoặc ngay lúc bác sĩ thăm khám. Trẻ bị giật mình thường có biểu hiện giật nảy người, đưa hai tay và hai chân lên. Đây có thể là dấu hiệu cho thấy bệnh tay chân miệng đang diễn tiến nghiêm trọng hơn, đặc biệt khi trẻ giật mình nhiều lần liên tiếp, kèm theo ngủ gà và mạch đập nhanh ngay cả khi nằm yên, không sốt.

5. Chân tay run

Trẻ bị tay chân miệng mức độ nặng có triệu chứng thất điều như run chi, run người, ngồi không vững, đi đứng loạng choạng. Một số trường hợp nặng hơn bé có thể bị liệt chi, do đó bố mẹ cần đưa bé đến bệnh viện ngay để được điều trị.

6. Khó thở

Bé khó thở, thở khò khè, hoặc ngưng thở đột ngột là những dấu hiệu nguy hiểm của bệnh tay chân miệng. Tình trạng này có thể dẫn đến các biến chứng tim mạch, suy tuần hoàn, phù phổi cấp nguy hiểm, trẻ cần được cấp cứu khẩn cấp.

7. Rối loạn ý thức

Trẻ mắc tay chân miệng nặng có thể xảy ra tình trạng rối loạn ý thức, nhạy cảm với ánh sáng, ngủ gà, phản ứng chậm, li bì hoặc thậm chí hôn mê. Tình trạng này trở nên nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, nguy cơ gây viêm não, viêm màng não ở trẻ.

8. Da nổi bông, tay chân lạnh, biến chứng tim mạch

Da nổi vân tím, có dấu hiệu lạnh tay chân và biến chứng tim mạch là dấu hiệu tay chân miệng trở nặng hơn.

9. Một số triệu chứng khác

Ngoài các dấu hiệu tay chân miệng trở nặng trên đây, bệnh còn có thể được cảnh báo qua các triệu chứng như co giật, rung giật nhãn cầu, vã mồ hôi lạnh, thay đổi giọng nói, nuốt sặc,… Trẻ cần được nhập viện điều trị khẩn cấp, đề phòng các biến chứng.

Cách điều trị tay chân miệng ở trẻ tránh trở nặng

Bệnh tay chân miệng chưa có thuốc chữa trị dứt điểm. Vì vậy, các phương pháp điều trị hiện tại chủ yếu nhằm giảm triệu chứng khó chịu và giúp ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra. Một số phương pháp điều trị tay chân miệng cho trẻ hiện nay bao gồm:

• Cho bé uống thuốc hạ sốt đúng liều khi sốt cao ≥ 38,5°C;
• Sử dụng các loại thuốc giảm ngứa, thuốc kháng histamin, thuốc bôi ngoài da, thuốc bôi theo chỉ định của bác sĩ để làm dịu vết loét miệng, giảm triệu chứng khó chịu ở trẻ;
• Sát khuẩn đường họng cho bé bằng nước muối sinh lý hoặc betadin giúp làm sạch họng, giảm đau rát miệng;
• Điều trị bằng thuốc kháng sinh khi có bội nhiễm, tuy nhiên kháng sinh chỉ được sử dụng khi bác sĩ chỉ định để tránh gây nguy hiểm cho trẻ.

Lưu ý khi sử dụng thuốc giảm triệu chứng cho trẻ bị tay chân miệng:

• Không tự ý cho trẻ uống thuốc nếu không có chỉ định từ bác sĩ;
• Không được hạ sốt cho trẻ bị tay chân miệng bằng aspirin;
• Không tự ý kết hợp các loại thuốc với nhau.

>>>Tham khảo thêm: 4 dấu hiệu khỏi bệnh tay chân miệng có thể cha mẹ chưa biết

Hướng dẫn cách chăm sóc trẻ bị bệnh tay chân miệng

Việc chăm sóc trẻ bị tay chân miệng đúng cách giúp bé cảm thấy dễ chịu hơn, hạn chế nguy cơ lây lan bệnh và giúp trẻ nhanh hồi phục.

• Mặc quần áo mỏng nhẹ và thoáng cho trẻ, tránh mặc quá kín hay hầm bí;
• Cho trẻ ăn các loại thức ăn mềm, loãng, mát và dễ tiêu hóa;
• Bổ sung đầy đủ các nhóm chất thiết yếu và nhắc trẻ uống nhiều nước;
• Rửa tay với xà phòng sau khi chăm sóc trẻ, thường xuyên vệ sinh các bề mặt, đồ chơi mà trẻ tiếp xúc và không gian sống xung quanh, phòng ngừa tái nhiễm tay chân miệng.

Nhận biết các dấu hiệu tay chân miệng trở nặng giúp bố mẹ chủ động hơn trong việc chăm sóc, cũng như điều trị kịp thời, phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm. Trẻ mắc tay chân miệng nhẹ có thể được chăm sóc tại nhà, tuy nhiên bố mẹ cần theo dõi sát sao các triệu chứng của bé và đưa trẻ nhập viện ngay khi có dấu hiệu bất thường.